OYUNCU MEVKİLERİ VE ROLLERİ 2. BÖLÜM - ORTASAHA

1. Bölüm'ünde defans rollerini aktardığım yazının bu bölümünde ise ortasaha mevkilerinin rollerini ve görevlerini masaya yatıracağım. Savunma mevkilerinden daha ayrıntılı bir rehber olacak. Çünkü detaylandırma adına bir çok rol tanımlanmış ve birbirlerinden ufak tefek ama önemli farklılıklarla ayrılmakta.

1. Defansif Orta Saha (Ön Libero): Ortasaha hattının arkasında defans hattının ise önünde yer alan oyuncuya "defansif orta saha" ya da "ön libero" adı verilir. Bu mevkide "defansif orta saha", "defansif oyun kurucu", "ön libero", "gizli libero" ve "regista" olarak adlandırılan oyuncu rolleri bulunmaktadır. Şimdi bunları inceleyeceğiz.
          - Defansif Orta Saha: Bu roldeki oyuncunun temel görevi klasik savunma çizgisinin önünde yer alarak hücum oyuncusuna ilk presi hızlı bir şekilde yapmaktır. Savunma hattı dağınıksa, bu oyuncu pres uygulayarak savunma hattının toparlanmasını sağlayacak zamanı kazanmaya çalışır. "Savunma" görevi verilen Defansif Orta Saha oyuncusu; oyunu defans ve ortasaha arasında tutmaya yardımcı olur ve defans hattının boşalttığı alanı doldurabilir. Pas alışverişine girse de hücum sorumlulukları minimuma yakındır.
           Aranan Özellikler: Markaj, Top Kapma, Çalışkanlık, Karar Verme, Konsantrasyon, Pozisyon Alma, Takım Oyunu, Dayanıklılık, Güç ve Hızlanma
                    - "Destek" görevinde ise, defansif görevlerinin yanı sıra oyuncu, hücumda ortasaha hattına gelecek ve pozisyon zenginliği yaratacaktır.
            Aranan Özellikler: Savunmanın özellikleri dışında Pas gereklidir. Konsantrasyon gerekli değildir.

          - Defansif Oyun Kurucu: Savunma ve ortasaha hattı arasındaki boşlukta topla buluşup oyunu hücuma taşıma görevi üstlenen defansif orta saha türüdür. "Savunma" görevi verildiğinde, geri gelip topla buluşur fakat topu sürmeksizin ortasaha hattı ile bağlantı sağlar. Geriden oyun kurmakta, topu çıkarmakta zorlanan takımlar için ideal bir roldür. Bu göreve örnek olarak Esteban Cambiasso verilebilir.
           Aranan Özellikler: Markaj, Pas, Teknik, Top Kapma, Karar Verme, Pozisyon Alma, Soğukkanlılık, Takım Oyunu, Yaratıcılık ve Güç

                        - "Destek" görevinde ise, oyuncu geri gelip topu aldığı gibi topla çıkar, ara ya da uzun paslar dener, şut imkanı arar. Ancak eğer mevkisinde yanında kimse yoksa alanını boşaltabilir, kontra atağı iyi oynayan rakiplere karşı tek başına oynatılması önerilmez. Örnek olarak Almanya Milli Takımı'nda Schweinsteiger defansın önünde Khedira'yla birlikte oynamaktadır. Bu sayede rahatça alanını boşaltabilir.
           Aranan Özellikler: İlk Kontrol, Pas, Teknik, Top Kapma, Karar Verme, Pozisyon Alma, Soğukkanlılık, Takım Oyunu, Topsuz Alan ve Yaratıcılık

         - Ön Libero: Aslında Ön Libero yerine "Çapa" olarak dilimize çevrilmesi gereken bu oyuncu rolünün tek yaptığı ortasahada presten kurtulan ya da arkadan atılan topları kesmektir. Çapa denmesinin sebebi çakılı oynaması, bölgesini terketmemesidir. Topu kazandığında yakındaki oyunculara kısa paslarla oynar. Ülkemizdeki örneği; Selçuk Şahin'dir.
           Aranan Özellikler: Kafa Vuruşu, Markaj, Top Kapma, Çalışkanlık, Karar Verme, Kararlılık, Konsantrasyon, Önsezi, Pozisyon Alma ve Güç

        - Gizli Libero: Bu oyuncu rolü oyuna bu sene dahil olmuştur. Ofans anlayışlı değildir, kendi bölgesi ön planındadır. Defans hattından hücuma çıkan oyuncu olursa bu mevkideki oyuncu onun yerini kapatmak için iki stoperin arasına girer. Örneğin; Fenerbahçe'nin hücum yönü kuvvetli iki beki Caner ve Gökhan atağa çıktığında Mehmet Topal iki stoperin arasına doğru yaklaşır. Örnek olarak Sergio Busquets verilebilir.
           Aranan Özellikler: Markaj, Pas, Top Kapma, Karar Verme, Konsantrasyon, Önsezi, Pozisyon Alma, Soğukkanlılık, Takım Oyunu, Dayanıklılık, Güç, Hızlanma

       - Regista: Defansif oyun kurucunun daha uç versiyonudur. Oyun temposunu belirlemede sorumludur ve yaratıcılık serbestliği tanınmıştır. Oyunu o kurar ve beklenmedik anlarda hücuma çıkabilir. Topa hakim olmak isteyen takımlarda oynatılabilir. Bu pozisyonun en bilindik oyuncusu; Andrea Pirlo'dur.
          Aranan Özellikler: İlk Kontrol, Pas, Teknik, Top Kapma, Karar Verme, Pozisyon Alma, Soğukkanlılık, Takım Oyunu ve Topsuz Alan

2. Orta Saha (Merkez): 
         - Standart Orta Saha: Bu rolde görev yapan oyuncular genelde teknik kapasiteye sahip oyunculardır. Defans ile Ofans arasında köprü görevi gördüklerinden birden fazla özelliklerinin bulunması gerekir. Takım Oyunu özelliğinin yüksek olması tercih edilir, mental açıdan güçlü oyunculardır. Pozisyon Alma, Bitiricilik, Markaj, Dribbling gibi özellikler oyuncunun "Savunma", "Destek" ve "Hücum" görevlerinden hangisini üstleneceğini belirler.
                  - "Savunma" görevindeki oyuncu hücum esnasında geride kalır ve top kendisindeyken basit oynar. Ancak bu geride kalma defansif orta saha gibi değildir. Mevkisi gereği, pas tercihlerini arttırma gibi sonuca dönük olmayan bir biçimde hücuma katkıda bulunur. Defansif orta sahasız oynayan bir takım tercih edebilir. 4-4-2 taktiğinde tercih edilen rollerden biridir.
          Aranan Özellikler: İlk Kontrol, Kafa Vuruşu, Markaj, Pas, Top Kapma, Çalışkanlık, Karar Verme, Kararlılık, Pozisyon Alma ve Takım Oyunu
                  - "Destek" görevinde ise, oyuncu topu orta alanda tutar. Ne çok defansif ne de çok ofansif bir roldür. Her iki işi birden yapabilen bir ortasaha oyuncusunun katkısıyla bu görevden çok verim alabilirsiniz.
          Aranan Özellikler: İlk Kontrol, Markaj, Pas, Top Kapma, Uzaktan Şutlar, Çalışkanlık, Karar Verme, Kararlılık, Pozisyon Alma, Takım Oyunu, Topsuz Alan ve Yaratıcılık
                  - "Hücum" görevi seçildiğinde ise, oyuncu bloklar arasında bir köprü görevi görerek topu hücum oyuncularına aktarmaya çalışır ve ileride pozisyon gereği alanını boşaltan kanat oyuncularının açıklarını kapatır. Ofansif Orta Saha oyuncusundan farklı olarak bu rolü üstlenen oyuncu, defansif görevlerini de aksatmaz. Kalabalık orta sahalı taktiklerde kullanılabilir. Örneğin 4-5-1, 4-4-2 gibi. Eğer hücumu çok düşünen bir takım değilse Ofansif Orta Saha ile birlikte kullanılması tavsiye edilmez.
            Aranan Özellikler: Bitiricilik, Dribbling, İlk Kontrol, Pas, Uzaktan Şutlar, Çalışkanlık, Karar Verme, Kararlılık, Takım Oyunu, Topsuz Alan ve Yaratıcılık
         - Defansif Oyun Kurucu: Orta sahanın ortasında oynayıp bu görevi kullanmakla Defansif Orta Saha oynayıp bu görevi kullanmak arasında pek bir fark yoktur. Aranan özellikler de aşağı yukarı aynıdır. Sadece aradaki farklara değinip geçelim. Ayrıntılı bilgi edinmek isteyenler Defansif Orta Saha başlığından bulabilirler. Bu mevkinin oyuncusu tıpkı Defansif Orta Saha mevkisindeki gibi geri gelip top alırlar. Ancak orta sahada oynadıkları için topu alıp döner dönmez baskı ile karşılaşacaklardır. O nedenle fiziksel özellikleri yüksek olmalıdır. Örnek olarak Steven Gerrard verilebilir.

        - Savaşçı Orta Saha: Rakip hücum oyuncusuna orta sahada ya da taktiğe göre tam saha pres uygulayan orta saha oyuncusudur. Aynı rolün Defansif Orta Saha versiyonu da bulunmaktadır. Farkları; orta saha oyuncusunun daha önde basmaya başlamasıdır. Topu aldıklarında pas aktaracak oyuncuların bazılarının önünde oynadıklarından sık sık geri ya da yan pas tercih ederler.                                      - "Savunma" görevi olan Savaşçı Orta Saha'nın en önemli görevi ani pres uygulayıp topu kazanmaya çalışmaktır. Kazanır kazanmaz topu en yakın arkadaşına aktarır. Örnek; Lars Bender 
           Aranan Özellikler: Markaj, Top Kapma, Agresiflik, Cesaret, Çalışkanlık, Kararlılık, Pozisyon Alma, Takım Oyunu, Dayanıklılık ve Güç

                  
                    - "Destek" görevi almış oyuncu ise pres uygulayıp topu kazandıktan sonra hücum başlatabilir, teknik açıdan daha gelişmiştir. Savunma görevi olan oyuncuya göre biraz daha az defans endekslidir. Örnek; Daniele De Rossi
            Aranan Özellikler: Markaj, Pas, Top Kapma, Agresiflik, Cesaret, Çalışkanlık, Kararlılık, Takım Oyunu, Dayanıklılık ve Güç

       - İki Yönlü Orta Saha: Hem hücumda hem savunmada olağanüstü katkılarda bulunan orta saha oyuncusudur. Hem pres yapıp top kazanırken hem oyun kurabilirler. Rakip savunma arasına sızarak açılan ortalara vurabilir, uzaktan şut atabilirler. Her iki ceza alanında da boy gösterebilirler. Bu tarz oyuncu sayısı çok fazla yoktur, dolayısıyla her takım bu rolden faydalanamaz. Yaya Toure bu tip oyunculara örnek verilebilir.

      - Oyun Kurucu: Kanat ve Ofansif Orta Saha mevkilerinde kullanılabileceği gibi Orta saha mevkisinde de Oyun Kurucu oynatılabilir. Bunları yaparken oynadığı mevki Orta Saha olduğu için defansif görevlerini de yapmaya çalışır. 
               - "Destek" rolü verilmiş bir Orta Saha - Oyun Kurucu topla buluşmak için geri gelmese de maç içinde bir Ofansif Orta Saha'dan daha çok mesafe kat eder. Dolayısıyla dayanıklılık özelliği yüksek olması gerekir. Kısa paslarla oynayan bir takımda kullanılabilir. Uzun toplarla oynanan takımda tercih edilmez. Bu mevkideki oyuncu rakip defans hattının aralarına sızıp topla buluşur ve aldığı topları forvetteki takım arkadaşlarıyla buluşturmaya çalışır ya da hücumun yönünü değiştirir. Örnek olarak Frank Lampard verilebilir.
           Aranan Özellikler: İlk Kontrol, Pas, Teknik, Çalışkanlık, Karar Verme, Özel Yetenek, Takım Oyunu, Yaratıcılık ve Dayanıklılık

               - "Hücum" rolünde oynayan Oyun Kurucu ise Destek rolündeki gibi hücum hattında topla buluşur fakat ekstra olarak ceza sahası içinden skor yapmaya da çalışır. Ofansif Orta Saha'daki Oyun Kurucu - Hücum'dan farkı defansif görevlerini nispeten daha çok önemsemesidir. Xavi, bu tip oyunculara örnek verilebilir.
          Aranan Özellikler: Dribbling, İlk Kontrol, Pas, Teknik, Karar Verme, Önsezi, Özel Yetenek, Takım Oyunu, Topsuz Alan ve Yaratıcılık

3. Kanat ve Açık Oyuncuları: 
        - Çalışkan Kanat Oyuncusu: Bu tip kanat oyuncuları defansif ve ofansif görevler üstlenirken ihtiyaç dahilinde orta sahaya ya da hücuma destek verirler. Patlayıcı çabukluktan ve dribbling yeteneklerinden yoksundurlar fakat bu açıklıklarını mental fazlalıklarıyla kapatabilirler. Topu rakibin üstüne sürmektense dar alanda üçgenler kurarak adam eksiltmeye çalışırlar. Bu tip oyunculara örnek olarak David Beckham verilebilir. Savunma, Destek ve Hücum rolleri vardır. Bütün rollerin aranan özellikleri aynıdır. Bu roller takım mentalitesine göre değiştirilebilir. "Savunma" rolü verilen Çalışkan Kanat Oyuncusu, geride konuşlanır ve erken ortalar açarlar. Bu tip oyuncular orta sahanın iş yükünü hafifletirler. "Destek" rolündeki oyuncular, kenarlardan içeriye doğru ara toplar atarak hücum oyuncularını beslerler. Uygun olduklarında ortalar açarlar. "Hücum" rolü verilmiş olan oyuncular ise, ceza sahası yakınlarına sokulup o bölgeden ortalar deneyecektir. 
          Aranan Özellikler: Orta Yapma, Pas, Top Kapma, Çalışkanlık, Karar Verme, Kararlılık, Önsezi, Takım Oyunu, Topsuz Alan ve Dayanıklılık

        - Defansif Kanat Oyuncusu: Bu rol, kanat savunmasını ön plana çıkaran bir roldür. Bu mevkide oynayan kanat oyuncusu rakip beke baskı uygulayarak topu kapmaya çalışır ve çizgiye inmeden yapılan ortalarla ya da hücum oyuncusuna atılan ara paslarla hücumu destekler. Savunma ve Destek rolleri vardır. Her iki rol için aranan özellikler aynıdır. Rakip, hücumcu bekler oynattığında ya da 3-5-2 taktiğindeki gibi bir kanatta tek kenar oyuncusu varsa tercih edilebilir. "Savunma" rolünde oyuncunun öncelikli hedefi, alanını boşaltmadan topu kazanabilmek ve takımını ani kontra atağa hazırlamaktır. "Destek" rolünde ise, oyuncu topu kazandıktan sonra rakibi geçip orta açmaya çalışır. Örnek olarak Yuri Zhirkov ya da Dani Alves verilebilir.
         Aranan Özellikler: Dribbling, Markaj, Orta Yapma, Teknik, Top Kapma, Çalışkanlık, Karar Verme, Takım Oyunu, Dayanıklılık ve Hız

       - Kanat Oyuncusu: Yabancıların "winger" diye tarif ettiği, bildiğiniz kanat oyuncusudur. Çabukluğundan ve dribbling yeteneğinden faydalanarak rakip bek oyuncusunu geçerek önündeki boş alandan yararlanıp kimi zaman çizgiye inmeye ve orta açmaya çalışırlar. Verdiğiniz talimatlara göre rakip beke pres yapabilirler. Örnek olarak; Franck Ribery gösterilebilir. Bu oyunculara Destek ve Hücum olmak üzere iki görev verilebilir. İkisinde de aranan özellikler aynıdır. Kanat oyuncusu orta sahanın sağında/solunda oynayabildiği gibi "sağ/sol açık" diye tarif ettiğimiz Ofansif Orta Saha'nın sağı ve solu bölgelerinde de oynayabilirler. Temel işlevleri aynıdır. Yalnızca, oyuncu açık mevkisinde biraz daha kısıtlı boş alana sahip olacağından süratini efektif kullanamayabilir ama daha az yorulur. "Destek" görevi verildiğinde, oyuncu rakibini çabucak geçip hızlı ve ortalar yapmaya çalışır. "Hücum" görevi benimsendiğinde ise oyuncu çizgiye kadar inip rakip defans hattını bozmaya çalışır. Maçın sonlarına doğru tamamen ceza sahasına kapanan takımları açmak için çizgiden yapılan ortalar kullanılabilir.
         Aranan Özellikler: Dribbling, Orta Yapma, Teknik, Karar Verme, Özel Yetenek, Topsuz Alan, Çeviklik, Denge, Hız ve Hızlanma

       - İçe Kat Eden Oyuncu: Bu oyuncu kanadından rakip savunmanın üzerine doğru çapraz bir biçimde sokulup pozisyon arar. Kanadından içeri sokulduğu için oynadığı kanadın ters ayaklı olmasına dikkat edilmelidir. Destek ve Hücum olarak iki çeşit rol verilebilir. 
               - "Destek" rolü verilen oyuncu; kanadından topu içeriye doğru çektikten sonra defansın üstüne gitmeden ara pas ya da şut imkanı arar. Bu tip oyuncuya örnek olarak; Neymar verilebilir.
           Aranan Özellikler: Dribbling, Pas, Teknik, Uzaktan Şutlar, Karar Verme, Özel Yetenek, Takım Oyunu, Topsuz Alan, Hız ve Hızlanma

              - "Hücum" rolü verilen oyuncunun ise, asli amacı topla süratli bir biçimde çaprazlama ceza sahasına girmek ve rakibin tehlikeli bölgelerinde skor aramaktır. Cristiano Ronaldo, bu tip bir oyuncudur.
         Aranan Özellikler: Bitiricilik, Dribbling, Orta Yapma, Pas, Karar Verme, Özel Yetenek, Takım Oyunu, Topsuz Alan, Hız ve Hızlanma

      
     - Hedef Kanat Oyuncusu: Bu rol kanat oyuncusu tıpkı santrafor mevkisinde oynayan Hedef Oyuncu gibi kaleye sırtı dönük oynar. Bu oyuncunun görevi gelen topu indirdikten sonra hücumdaki arkadaşlarına servis etmesidir. Defanstan çıkan uzun toplar fiziksel özellikleri kuvvetli olan kanat oyuncusunda buluşturulmak isteniyorsa bu rol kullanılabilir. Örneğin; Nicklas Bendtner. Destek ve Hücum olmak üzere iki farklı görevde kullanılabilir. Her ikisinde de aranan özellikler aynıdır. "Destek" rolündeki oyuncunun karşısındaki rakip bek çelimsizse kanat oyuncusu kuvvetsiz bekin üstüne giderek geçmeye çalışır. "Hücum" rolünde ise oyuncu topu indirir indirmez gol yollarını düşünerek hücuma kalkarak boşalttığı alanın dolmasını beklemeden takımını hızlıca atağa çıkartır.
         Aranan Özellikler: Dribbling, Kafa Vuruşu, Orta Yapma, Teknik, Karar Verme, Özel Yetenek, Topsuz Alan, Çeviklik, Denge, Güç, Hız, Hızlanma ve Zıplama

4. Ofansif Orta Sahalar: 
         - Ofansif Orta Saha: Klasik orta sahadan daha önde konumlandırıldığından boş koşu alanı oldukça azdır. Amacı topla buluştuktan sonra takım arkadaşlarına pozisyon yaratmak olan bu rolü layıkıyla oynayabilmek için yüksek teknik ve mental kapasite gerekmektedir. 
                - "Destek" görevi ile oynayan oyuncular, rakip ceza yayı ile orta saha arasında kalan bölgede oynamayı seven ve bu bölgelerden şut atan ya da ara pas çıkartan oyunculardır. Hücumda, kanat ve forvet oyuncularını beslerler. Görevi destek olduğu için az da olsa defansa yardım eder. Görevlendirildiğinde rakip stoperlere ya da defansif orta saha oyuncularına pres yaparlar. Kısa paslarla oynayan takımlara tavsiye edilen roldür. Kaká, bu tip oyunculara örnek verilebilir.
        Aranan Özellikler: İlk Kontrol, Pas, Teknik, Uzaktan Şutlar, Çalışkanlık, Karar Verme, Özel Yetenek, Takım Oyunu, Yaratıcılık ve Denge

               - "Hücum" görevi ile oynandığında ise, o mevkideki oyuncu ceza sahası dışında top servis etme dışında ceza sahası içerisinde boş alanlara koşarak pozisyon bulmaya çalışırlar. Defansif görevleri yok denecek kadar azdır. Pres yapmadığı için sağlam defansif özelliklere sahip olan orta sahalarla beraber oynatılmalıdır. Bu oyunculara örnek olarak Andrey Arshavin verilebilir.
       Aranan Özellikler: Dribbling, İlk Kontrol, Pas, Teknik, Çalışkanlık, Karar Verme, Özel Yetenek, Topsuz Alan, Yaratıcılık ve Hızlanma

          - Oyun Kurucu: Teknik açıdan orta sahanın ortasında görev yapan oyun kurucudan farkı yoktur. Sadece formasyon olarak önde konuşlandığından bu oyuncunun arkasında oynayan oyuncular daha defansif seçilebilir. Ayrıntılı bilgi için, Orta Saha (Merkez) ana başlığı altındaki "Oyun Kurucu" maddesi irdelenebilir.

          - Serbest Oyuncu: Oyun Kurucu - Hücum rolüne benzeyen bu rolde oyuncu defansif olarak hiç bir görev üstlenmez. O nedenle defansif oyuncular onun yerine de mücadele etmek zorundadır. Maç içerisinde ofansif orta saha ve forvet mevkileri arasında mekik dokur. Amacı kendini rakip defans oyuncularına unutturarak boşa yapılan koşularla topla buluşmak ve hücum hattındaki oyun kuruculuğu üstlenmektir. Örnek olarak Alex de Souza verilebilir.
       Aranan Özellikler: Bitiricilik, İlk Kontrol, Pas, Teknik, Önsezi, Özel Yetenek, Soğukkanlılık, Topsuz Alan, Yaratıcılık ve Çeviklik

        - Takımın Beyni (Enganche): Bu görevdeki oyuncu orta saha - forvet arasındaki alanı kontrol eder ve oyun kuruculuğu üstlenir. Diğer oyuncular onu merkez kabul ederler ve sahaya o şekilde dizilirler. Serbest Oyuncu gibi o da defansif yükümlülüklerden bağımsızdır. Ancak iki rolün farkı oyuncunun Takımın Beyni görevinde görev alanından fazla uzaklaşmamasıdır. Tamamen serbest bırakılmamıştır. Bu mevkiye örnek olarak Andres Iniesta verilebilir.
          Aranan Özellikler: Çeviklik özelliğine ihtiyaç duymaz. Onun dışında Serbest Oyuncu ile aynıdır.

         - Gizli Forvet: Bu rolde oynayan oyuncu takımın en tehlikeli gol silahlarından biridir. Rakip sahada prese başlayan bu oyuncu agresifliği ile rakibi yormaya uğraşır. Bu mevki oyuncusunun dayanıklılığının yüksek olması gerekir. Çünkü sürekli basarak rakip yarı sahasından rahat top çıkmasını engeller. Önünde, Yardımcı Forvet rolü olan bir oyuncuyla birlikte oynatırsanız daha yüksek verim alabilirsiniz. Bu mevkiye örnek olarak, Wayne Rooney gösterilebilir.

2. Bölümümüzde Ortasaha oyuncularının rolleri ile ilgili açıklamalar yapmaya çalıştım. Üçüncü ve son bölümümüzde ise Forvet oyuncuları incelenecektir.